Kto może otrzymać zasiłek opiekuńczy?

Opieka nad chorym członkiem rodziny bywa trudna z wielu przyczyn. To wyzwanie dla sił fizycznych, emocji, a także dla domowego budżetu. Bycie wsparciem dla osoby wymagającej opieki to praca, przy której należy się pomoc ze strony państwa. Jedną z nich jest specjalny zasiłek opiekuńczy, który przysługuje tylko wtedy, gdy spełni się określone kryteria. W tym wpisie omawiamy, o jakich warunkach mowa. Wskazujemy też różnice pomiędzy zasiłkiem opiekuńczym z ZUS, zasiłkiem dodatkowym, a specjalnym zasiłkiem opiekuńczym.

Osoby, którym przysługuje specjalny zasiłek opiekuńczy

Na początek określmy, kto właściwie ma ustalone prawo do pozyskania tej formy wsparcia. Otóż specjalny zasiłek opiekuńczy jest przeznaczony dla tych osób, które zrezygnowały z pracy, aby opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny.

Specjalny zasiłek opiekuńczy należy się jedynie małżonkowi i osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny. Z reguły będzie to rodzeństwo i krewni w linii prostej. Taki opiekun nie podjął więc zatrudnienia i innej pracy zarobkowej – lub z nich zrezygnował – aby zajmować się:

• osobą z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• osobą z orzeczeniem o niepełnosprawności wymagającej długotrwałej bądź ciągłej opieki oraz wsparcia drugiej osoby (w innym przypadku osoba ta nie może samodzielnie egzystować),
• a także nad dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności wymagającym obecności i pomocy drugiej osoby w ramach edukacji, leczenia i rehabilitacji.

Specjalny zasiłek opiekuńczy może być wypłacany także dla członka rodziny osoby wymagającej opieki zarejestrowanego w KRUS, co omówiliśmy szerzej w tym artykule: Specjalny zasiłek opiekuńczy

Wypłaty zasiłku opiekuńczego nie są zbyt wysokie. Obecnie kwota ta wynosi 620 zł miesięcznie. Zasiłek opiekuńczy wypłacany w takiej wysokości obowiązuje również na 2023 rok.

Główne zasady, na jakich przysługuje specjalny zasiłek opiekuńczy

Niezwykle ważną kwestią jest to, że zasiłek nie przysługuje wszystkim opiekunom os. z niepełnosprawnością. Najpierw trzeba spełnić kryterium dochodowe. Zgodnie z tym ograniczeniem, łączna wysokość dochodu rodziny osoby sprawującej opiekę i rodziny osoby, która wymaga opieki w przeliczeniu na osobę nie powinien przekroczyć 764 zł netto. Aktualnie określa się to dla okresu świadczeniowego trwającego od 1 listopada 2021 roku do 31 października 2022 roku).

Druga kwestia to opisana wcześniej rezygnacja z zatrudnienia oraz innej pracy zarobkowej. Niestety biorąc pod uwagę wysokość zasiłku opiekuńczego, dla większości rodzin są to zaledwie dodatkowe pieniądze. Taka suma może pokryć tylko niektóre wydatki związane z codziennymi potrzebami osoby wymagającej długotrwałej opieki.

Specjalny zasiłek pielęgnacyjny to zbyt mało? Poznaj pozostałe rodzaje wsparcia dla osoby sprawującej opiekę

Na szczęście powstały inne formy wsparcia dla opiekunów osób niepełnosprawnych.

Trzeba wspomnieć tutaj zwłaszcza o wysokości świadczenia pielęgnacyjnego, które od stycznia 2023 roku wynosić będzie 2458 zł. Przyznaje się je na stałe lub na czas określony, a warunek przyznania jest taki sam jak w przypadku specjalnego zasiłku rodzinnego: niepodejmowanie lub rezygnacja z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad osobą z niepełnosprawnością.

Różnica polega na tym, że w przypadku tego świadczenia niepełnosprawność osoby wymagającej opieki musiała powstać:

• nie później niż do ukończenia 18 roku życia
• lub w trakcie nauki w szkole bądź szkole wyższej, ale nie później niż do ukończenia 25 roku życia.

Jeśli nie pobierasz żadnego zasiłku na opiekę nad dorosłą osobą niepełnosprawną bądź pobierasz zasiłek w wysokości 620 zł – zgłoś się do naszej kancelarii. Pomożemy Ci w zwiększeniu zasiłku do 2458 zł!

Może się zdarzyć, że zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, które mają prawo do innych świadczeń, np. świadczeń rodzicielskich, wspomnianego już świadczenia pielęgnacyjnego, dodatku do zasiłku rodzinnego (z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie urlopu wychowawczego), czy zasiłku dla opiekuna. Wówczas należy pamiętać, że przysługuje tylko jedna forma wsparcia – albo specjalny zasiłek opiekuńczy, albo inne świadczenie. Nie można korzystać z dwóch lub więcej świadczeń naraz.

Konieczność sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny

Warto wiedzieć, że czymś zupełnie innym jest zasiłek pobierany w sytuacji sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny. Do „standardowego” zasiłku opiekuńczego ma prawo każda osoba objęta ubezpieczeniem chorobowym w ZUS, która sprawuje opiekę osobistą nad dziećmi lub innymi chorymi członkami rodziny. Taka osoba jest tylko tymczasowo zwolniona od wykonywania pracy z ww. powodu.

• Z takiego zasiłku można skorzystać również w razie zamknięcia przedszkola lub żłobka.
• W skali miesiąca wynosi on 80% podstawy wymiaru zasiłku.
• Przysługuje on nie dłużej niż przez 30 lub 60 dni w roku kalendarzowym.

Uwaga: sprawowanie opieki nad chorym dzieckiem do lat 2 sprawia, że dana osoba ma ustalone prawo do wypłaty zasiłku nawet wtedy, gdy w domu przebywają inne osoby mogące zapewnić dziecku opiekę.

Ten zasiłek opiekuńczy został więc zaprojektowany dla:

• pracowników
• członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
• osób wykonujące pracę nakładczą,
• osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy – zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług albo współpracujesz z osobą, która wykonuje taką umowę,
• osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz osób z nimi współpracujących,
• osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
• osób odbywających służbę zastępczą,
• duchownych.

Przysługuje także w przypadku rodziców dzieci legitymizujących się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniem stałej lub długotrwałej opieki. Taka forma wsparcia pozwala więc pogodzić obowiązki zawodowe w okresie sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy w okresie pandemii

Pewnego rodzaju ciekawostką jest z kolei dodatkowy zasiłek opiekuńczy wprowadzony wyłącznie ze względu na sytuację pandemiczną w Polsce. Jego powstanie wynikało z obowiązku nauki zdalnej dziecka pozostającego pod opieką w domu. Dodatkowy zasiłek przysługiwał m.in. ubezpieczonemu rodzicowi sprawującemu opiekę nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku:

• do 16 lat z orzeczeniem o niepełnosprawności,
• do 18 lat z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
• do 24 lat z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego,

w sytuacji:

• zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły, również szkoły specjalnej funkcjonującej w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz zorganizowanej w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej, lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko,
• otwarcia wymienionych placówek, które nie mogą zapewnić opieki dziecku z powodu ich ograniczonego funkcjonowania w czasie trwania COVID-19 (np.  w związku z wprowadzeniem nauki zdalnej),
• braku możliwości sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy otrzymywał również rodzic lub inna osoba sprawująca opiekę (opiekun) pełnoletniej osoby niepełnosprawnej (sprawdź: https://www.zus.pl/-/dodatkowy-zasilek-opiekunczy-na-czas-nauki-zdalnej). Poza tym był przewidziany również dla każdego innego ubezpieczonego rodzica dziecka do lat 8 w przypadku zamknięcia wyżej wymienionych placówek (przedszkola, szkoły, żłobka itd.), ich ograniczonego funkcjonowania, czy braku dziennego opiekuna (np. niani) dla malucha z powodu COVID-19.

Wnioski. Kto ma ustalone prawo do zasiłku?

Specjalny zasiłek przysługuje osobom, które opiekuję się osobami z niepełnosprawnością i spełniają określone kryteria. Dokładne informacje na temat tego, komu nie przysługuje ten rodzaj pomocy, można znaleźć w art. 16a ust. 8 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Należy zwrócić uwagę, że specjalny zasiłek opiekuńczy jest udzielany wtedy, gdy łączny dochód rodziny sprawującej opiekę i rodziny osoby wymagającej opieki wynosi maksymalnie 764 zł netto/os. Ponadto, jeśli ktoś ma ustalone prawo do otrzymania zasiłku opiekuńczego, a przy tym np. spełnia warunki do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego, musi wybrać jedno ze świadczeń.

Ważne jest także rozróżnienie specjalnego świadczenia opiekuńczego od:

• standardowego zasiłku dla opiekuna dziecka przyznawanego z ZUS
• oraz dodatkowego zasiłku opiekuńczego, którego udzielano w czasie pandemii.

Możemy więc uznać, że nie powinno się stosować tych określeń zamiennie.

Źródła

https://lexlege.pl/ustawa-o-swiadczeniach-rodzinnych/art-16a/

Świadczenie na chore dziecko

https://www.zus.pl/-/dodatkowy-zasilek-opiekunczy-na-czas-nauki-zdalnej