Nowe świadczenie wspierające dla pełnoletniej osoby niepełnosprawnej

W piątek 26 maja 2023 roku Sejm uchwalił ustawę o nowym świadczeniu wspierającym, skierowanym bezpośrednio do pełnoletnich osób z niepełnosprawnościami. Zgodnie z założeniami ustawy, kwota świadczenia wspierającego w 2024 roku będzie powiązana z wysokością renty socjalnej.

Ta nowa forma wsparcia osób niepełnosprawnych ma przysługiwać od 18. roku życia. Co ciekawe, we wcześniejszych wersjach regulacji świadczenie miało dotyczyć każdego, bez względu na wiek.

26 maja ustalono, że kwota świadczenia wspierającego obejmie od 40% do 220% renty socjalnej. To, ile dokładnie otrzyma konkretna osoba, będzie uzależnione od nowego wskaźnika: poziomu potrzeby wsparcia. Eksperci przewidują, że w wyniku tych zmian, większość osób niepełnosprawnych dostanie bardzo niskie kwoty.

Czym dokładnie jest ocena poziomu wsparcia? Jak wyliczyć kwotę świadczenia wspierającego? Czy jeśli ktoś pobiera świadczenie pielęgnacyjne, może uzyskać świadczenie wspierające?

Poniżej udzielamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

Czym jest poziom potrzeby wsparcia?

Poziom potrzeby wsparcia to nowe pojęcie w polskim orzecznictwie. Jest rozwiązaniem stosowanym od dawna w Europie zachodniej, które u nas zostanie wprowadzone z początkiem 2024 roku. Poziom wsparcia ma służyć do ustalania kwoty świadczenia wspierającego.

Decyzja dotycząca poziomu potrzeby wsparcia będzie wydawana w formie specjalnego dokumentu, który uprawni do przyznania świadczenia wspierającego osobie niepełnosprawnej.

Ocena poziomu wsparcia ma odzwierciedlać stopień możliwości wykonywania konkretnych czynności przez os. niepełnosprawną. Ustalono, że nowe świadczenie wspierające będzie przysługiwać osobom niepełnosprawnym, które uzyskają minimum 70 punktów potrzeby wsparcia.

Widełki kwotowe świadczenia wspierającego (miesięcznie) prezentują się następująco:

• kwota w wysokości 220 proc. renty socjalnej – potrzeba poziomu wsparcia na poziomie od 95 do 100 punktów.
• 180 proc. renty socjalnej – na poziomie od 90 do 94 punktów potrzeby wsparcia,
• 120 proc. renty socjalnej – na poziomie od 85 do 89 punktów potrzeby wsparcia,
• 80 proc. renty socjalnej – na poziomie od 80 do 84 punktów potrzeby wsparcia,
• 60 proc. renty socjalnej – na poziomie od 75 do 79 punktów potrzeby wsparcia,
• 40 proc. renty socjalnej – na poziomie od 70 do 74 punktów potrzeby wsparcia.

W rezultacie osoby potrzebujące najwyższego poziomu wsparcia mogą otrzymać nawet 3500 zł, czyli 220% renty socjalnej. Nowe świadczenie będzie wypłacane od stycznia 2024 roku.

Niestety szacuje się, że większość osób niepełnosprawnych zostanie zakwalifikowanych w progi od 40 do 80% renty socjalnej, co oznacza bardzo niskie kwoty świadczenia wspierającego.

Kto dokonuje oceny poziomu potrzeby wsparcia?

Do wydania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia zostaną uprawnione Wojewódzkie Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności (na wniosek osób niepełnosprawnych).

Ustalanie osobie niepełnosprawnej poziomu potrzeby wsparcia będzie uzależnione m.in. od możliwości samodzielnego wykonywania przez nią konkretnych czynności związanych z codziennym funkcjonowaniem. Drugi istotny czynnik to wiek osoby niepełnosprawnej.

Czy moment powstania niepełnosprawności wpływa na wysokość świadczenia wspierającego?

To, ile punktów potrzeby wsparcia uzyska dana osoba, będzie ustalane na podstawie obserwacji, wywiadu i oceny funkcjonowania wnioskującego. Nie ma przy tym znaczenia moment powstania niepełnosprawności. Na decyzję nie wpłynie również dochód, aktywność zawodowa osoby niepełnosprawnej, czy otrzymywane świadczenia emerytalno-rentowe.

Zgodnie z założeniami rządu, świadczenie wspierające ma przyczynić się do utrzymania niezależności osoby niepełnosprawnej.

Od kiedy będzie można pobierać świadczenie wspierające?

Proces wprowadzania nowego świadczenia ma przebiegać stopniowo. Pierwszy etap zaczyna się 1 stycznia 2024 roku. Od tej daty świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z najwyższym poziomem potrzeby wsparcia.

Kolejne świadczenie, tym razem skierowane do osób ze średnim poziomem potrzeby wsparcia, ruszy 1 stycznia 2025 roku. Natomiast ostatni etap jest zaplanowany na 1 stycznia 2026 roku.

Kiedy złożyć wniosek o świadczenie wspierające?

Wniosek należy złożyć do ZUS drogą elektroniczną. Należy zrobić to nie wcześniej niż w miesiącu, w którym decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stała się ostateczna.

Poza tym jeśli osoba z niepełnosprawnością złoży wniosek w ciągu 3 miesięcy od dnia ukończenia przez nią 18. roku życia, prawo do świadczenia będzie dostępne od miesiąca osiągnięcia pełnoletności.

Nowa forma wsparcia osoby niepełnosprawnej to nie wszystko. Zmiany w świadczeniu pielęgnacyjnym

Ważnym elementem zmian wprowadzonych przez sejm jest też zmodyfikowane świadczenie pielęgnacyjne. Ustanowiono bowiem, że opiekunowie osób niepełnosprawnych do 18. roku życia zyskają możliwość łączenia pracy zawodowej z pobieraniem tego świadczenia.

Według treści ustawy zmodyfikowane świadczenie pielęgnacyjne ma przysługiwać na każde uprawnione dziecko z niepełnosprawnością w rodzinie.

Uwaga: pomimo tych zmian, nadal będzie można pobierać świadczenie pielęgnacyjne na dotychczasowych zasadach, jeżeli świadczenie pielęgnacyjne zostało przyznane przed końcem 2023 roku albo jeżeli wniosek o jego przyznanie złożony zostanie do końca 2023 roku. Zmodyfikowane świadczenie pielęgnacyjne to jedynie alternatywa – opcja skierowana do opiekunów, którzy chcieliby łączyć opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem z pracą zarobkową. Od 2024 roku jednak nie będzie już możliwości uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego na obecnych zasadach.

Świadczenie wspierające – najważniejsze zasady

O czym warto pamiętać, starając się o świadczenie wspierające? Oto zbiór najważniejszych zasad:

• Świadczenie wspierające jest skierowane bezpośrednio do osoby niepełnosprawnej.
• Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia jest niezbędne, aby otrzymać taką formę pomocy.
• Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia osoby niepełnosprawnej złożyć można wraz z wnioskiem o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub po jego wydaniu za pośrednictwem Powiatowego lub Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności albo bezpośrednio do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności.
• Świadczenie wspierające ma być niezależne od innych form wsparcia (czyli np. osoby z rentą socjalną nadal będą mogły ją pobierać).
• Kwota świadczenia jest ściśle powiązana z wysokością renty socjalnej.
• Ocena poziomu potrzeby wsparcia obejmuje m.in. zdolność danej osoby do wykonywania wskazanych czynności lub zadań, które mają związek z jej codziennym funkcjonowaniem.
• Świadczenie ma być wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wnioski można złożyć tylko w formie elektronicznej.

Ocena poziomu potrzeby wsparcia. Ile osób otrzyma świadczenie wspierające?

Prognozy nie są optymistyczne. Zdaniem ekspertów progi punktowe oceny potrzeby wsparcia sprawią, że świadczenie wspierające nie zostanie wypłacone wszystkim osobom, które tego potrzebują. A nawet jeśli, to uzyskane kwoty w większości okażą się zbyt niskie.

Zgodnie ze wstępnymi szacunkami, około 500 tysięcy osób ma kwalifikować się do dodatkowego wsparcia – w tym 50 tys. załapie się na najwyższy próg, a 300 tys. na najniższy. Wynika z tego, że nawet 600 tys. osób mających punkt 7 lub 8 w orzeczeniu albo niepełnosprawność w stopniu znacznym, nie uzyska tego świadczenia.

Jednak jeśli osoba niepełnosprawna nie będzie pobierać świadczenia wspierającego, jej opiekun nadal może otrzymywać świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna na dotychczasowych zasadach, o ile prawo do tych świadczeń zostało mu przyznane do końca 2023 roku albo jeżeli wniosek o przyznanie tych świadczeń złożony został najpóźniej do dnia 31 grudnia 2023 roku.

Źródła:

1. https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1577416%2Cswiadczenie-wspierajace-dla-osob-z-niepelnosprawnosciami-uchwalone.html